Làm sao để đọc vị đối phương?

Dâu hiệu 1: Những ấn tượng ban đầu

Tiến sĩ Paul Ekman, nhà tâm lý học và là chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực phát hiện nói dối, đã chi ra một dấu hiệu nhận biết cảm giác thực của con người thông qua biểu hiện rất tinh vi trên cơ mặt - những phản ứng về cảm xúc phản ánh tâm tư thực của đối tượng. Những biểu hiện này diên ra rất nhanh, hầu như rất khó nhận thấy, đối tượng dẽ dàng chuyển đổi nét mặt theo ý muốn1. Tuy nhiên, bạn cũng không cần lo về việc phải có dien thoai 5 cu quay video mới phân tích được tình hình.

Có thể bạn không nhận ra phản ứng tự nhiên đầu tiên đó, nhưng bạn vãn có thể quan sát các nét mặt biểu hiện tiếp theo để biết người đó đang cố che giấu điều gì. Dù khuôn mặt anh ta có biểu hiện như thế nào đi chăng nữa, chỉ cân bạn nhận ra được là đã có sự thay đổi từ trạng thái này sang trạng thái khác thì bạn đã có thể giả định là có điêu gì đó khuất tất rồi. Ekman đã chi ra trong nghiên cứu của ông rằng hầu hết mọi người đều không biết mình có những biểu hiện tinh vi như vậy trên mặt, vì chúng xuất hiện một cách bản năng trước cả khi người đó ý thức được.

Dâu hiệu 2: Những biểu hiện vô thức

Việc sử dụng các đại từ nhân xưng có thê’ tiết lộ khá nhiều về suy nghĩ thực sự của người sử dụng.

1 Phát hiện này được đăng trong bài nghiên cứu có tên "Nói dõi: dãu hiệu nhận biết các mánh khóe trong thướng trưởng, hôn nhân và chính trị", xuất bản năm 1985.

Hệ thống “Phân tích nội dung lời nói” (Statement Content Analysis) của tác giả Adams phân tích các trường hợp sử dụng đại từ như ngôi “tôi” (I) và “chúng tôi” (vve). Ví dụ, sẽ rất bất thường nếu bạn nghe được nạn nhân của một vụ bẳt cóc, xâm phạm tình dục hay các vụ án bạo hành khác lại ám chi về người bị hại và kè tội phạm bằng ngôi “chúng tôi”.

Thay vào đó, khi thuật lại chi tiết vụ việc, người bị hại thường sử dụng ngôi “tôi” để nói về bản thân và ngôi “hân ta/ả ta” để nói về tên tội phạm. Ngôi “chúng tôi” thường chi được sử dụng khi nói về sự thân mật, mà điều đó không bao giờ tồn tại trong một vụ án1.

Ví dụ thực tế về tâm lý học Một người bạn kế cho bạn về buổi hẹn hò tối qua với bạn trai. Câu chuyện bât đầu bằng cách xưng "chúng tớ": "Chúng tớ đi tới câu lạc bộ vào lúc 10 giờ... sau đó tụi tớ uổng vài chén... rồi chúng tớ gặp vài người bạn cúa anh ấy..." Sau đó, người kê’ chuyện đột ngột thay đối, "rồi anh ta đưa tớ về nhà." Bạn có thể nhận ra sự thay đổi trong cách kế cùa người bạn, và đưa ra giả thiết rằng cô ta và bạn trai đã có tranh cãi gì đó, kế từ đoạn người bạn bắt đầu dùng đại từ nhân xưng kém thân mật. ví dụ nẽu nói "Chúng tớ lái xe về nhà; chúng tớ về nhà..." thì câu chuyện sẽ có kết thúc ốn thỏa hơn nhiều.

Bài kiểm tra tâm lý này còn có thể áp dụng trong rất nhiều trường hợp khác. Ví dụ khi một người tự tin vào những gì anh ta nói, anh ta sẽ có xu hướng xưng “tôi”, “chúng tôi” hay “chúng ta”. Còn khi có cảm giác không chác chắn thì vô thức chúng ta sẽ tự tìm cáchđẩy xa mình khỏi những tuyên bố chắc nịch và không thêm quyền sở hữu trong cách nói của mình.

Ví dụ thực tế về tâm lý học Nêu b?n hòi đánh giá của sẽp thẽ nào về ý tưởng mới của bạn và sếp trả lời: "Tôi thích nó đấy", bạn hoàn toàn có cơ sở tin tưởng vào lời khen ngợi của bà ta. còn nễu sẽp nói: "ừ, tốt đấy" hay "Cậu làm tốt đấy," có nghĩa là bà không thêm quyền sở hữu của mình trong câu nói thì bạn không nên hoàn toàn tin vào câu trả lời của bà ta.

Nên nhớ rằng bất kỳ dấu hiệu nào cũng phải được kiểm nghiệm trong từng ngữ cảnh riêng và nên tránh việc rút ra kết luận một cách nóng vội dựa trên những dâu hiệu rời rạc, không có sự liên kết.TIẾP CẬN NHANH Một nguyên tắc quan trọng trong khoa học phân tích chữ viết là nhìn vào khoảng cách giữa đại từ chủ ngữ "tôi" và các từ tiếp theo để nhận ra cảm xúc thực sự của người viết. Nếu khoảng cách này lớn hơn khoảng cách giữa các từ khác trong cùng một câu, có thế giả định rằng đó là một nỗ lực trong vô thức của chính người viết khi đang cố tách anh ta khỏi câu nói. Hoặc nếu đại từ chủ ngữ nhó hơn hoặc được viết nét nhạt hơn (tay viết ít dùng lực hơn) so với các chữ còn lại thì có cơ sở đế tin rằng người viết đang có điều gì mâu thuẫn hoặc rõ ràng không nên tin tưởng hoàn toàn vào những gì anh ta viết.